Ayakta bir çok endikasyona bağlı olarak başta parmaklar olmak üzere çeşitli deformasyon tablolarını görebiliyoruz. Sürekli temas ve kimi zaman baskı halinde olan ayaklardaki bu deformasyon tabloları erken dönemde fark edilmediğinde kalıcı bir hal alabiliyor. Nitekim bu yazımızda ayakta sıkça rastlanan parmak deformasyonları arasında yer alan çekiç parmak ve tedavisindeki yaklaşımları ele alıyoruz.
Çekiç Parmak (Hammer Toe) nedir?
Çekiç parmak, ayağın 2., 3., 4. ve 5. falanksları üzerinde gelişen şekil bozukluğu tablosudur. Çoğu zaman pençe parmak (claw toe) ve tokmak parmak (mallet toe) denen tablolarla birlikte görülür ya da bir dönem bu tabloların seyrini alır. Klinik bulgularda ayağın 1. falanksında (başparmak) bu deformasyon tablosuna çok sık rastlanmamaktadır. Daha çok 1. falanks, bu tabloya başparmak eğirliği (hallux valgus) deformitesiyle eşlik eder. Kemik yapılarının klinik değerlendirmesinde ayak parmaklarının hiçbir temasa maruz kalmamış olsa bile anormal bir şekle büründüğü gözlenir.
Önerilen Yazı
Daha önce “Başparmak Eğriliği (Hallux Valgus) Nedir?” başlıklı yazımıza göz atmadıysanız hemen inceleyebilirsiniz.
Çekiç Parmak (Hammer Toe) neden oluşur?
Ayakların baskıya maruz kalması ya da ayakta darbe yaşanması parmaklarda deformasyon bulgusunun ortaya çıkmasına neden olan temel sebeplerdir. Başlıca çekiç parmak (hammer toe) tablosuna neden olan faktörleri sıralayacak olursak:
- Yanlış ayakkabı kullanımı: Özellikle önü dar ve topuklu ayakkabıların ayak parmaklarını baskılaması sonucu deformasyon durumunun gelişme ihtimali oldukça yüksektir.
- Travma: Ayağın ya da ayak parmaklarının maruz kaldığı travmalar sonucu ayakta parmak deformasyonları gözlenebilir.
- Genetik yapı: Parmak deformasyonlarının oluşum nedenleri arasında aile öyküsü önemlidir. Genetik yapının söz konusu olduğu durumlarda ayakkabı kullanımlarında özverili olunsa dahi deformasyonun gelişme riski yüksektir.
- Eklem iltihabı: Genelde ileri yaş gruplarında meydana gelen eklem iltihapları (arthritis) parmaklarda şekil bozukluklarının oluşumuna neden olabilmektedir.
- Diğer ayak deformasyonları: Ayakta gözlenen yüksek ark (pes cavus), içe basma (pes valgus) ve başparmak eğriliği (hallux valgus) gibi diğer deformasyon tabloları ayağın hareket halinde parmakları baskılamasına neden olabilmektedir. Nitekim bu baskı parmak deformasyonlarının habercisidir.
- İleri yaş: Yaşlanma, tüm vücutta olduğu gibi ayaktaki şekil bozuklukları için bir risk faktörüdür. Çoğu zaman şekil bozukluklarının önüne geçmek bu durumda güçtür.
- Kas ve tendon sorunları: Ayakta genelde sporcularda gözlenen kas ve tendon sorunları ayağın hareketinin kısıtlanmasına neden olur. Bu durum yürüme ya da koşma aktiviteleri esnasında ayağın kısıtlı hareket etmesine, dolayısıyla da ön ayaktaki parmakların baskılanmasına sebebiyet verir. Bu baskı ayağın anormal hareketidir ve deformasyonlara zemin hazırlayabilmektedir.
- Omurilik ya da periferik sinir hasarı olan tablolarda ayak parmak deformasyonlarının görülme ihtimali de bulunmaktadır.
Çekiç Parmak’ta (Hammer Toe) nasıl önlem alınır?
Doğru ayakkabı tercihi çekiç parmak ve diğer ayak deformasyonlarının önüne geçilmesindeki ilk adımdır. Tercih edilen ayakkabıların önünün geniş olması, parmakları baskılamaması ve yüksek topuğa sahip olmaması gerekir. Bunun yanı sıra, özellikle uzun süre ayakkabı kullanımlarında ayak parmaklarında meydana gelen kızarıklık, şişlik, ayakkabı vurması gibi durumların günlük takibinin yapılması önemlidir. Bu bulgular ayak deformasyonlarının habercisidir ve muhtemelen aktiviteye uygun olmayan ayakkabı kullanımları söz konusudur.
Ayağın tüm deformasyon tabloları parmak yapıları üzerinde olumsuz etki bırakabileceğinden, önemsenerek fark edildiği noktadan itibaren mutlaka bir podolog kontrolü gerektirmektedir. Podolog değerlendirmesiyle erken dönemde fark edilen tüm ayak deformasyonlarının yüksek oranda önüne geçilebilir. Kimi genetik vakalarda tablo kontrol altında tutularak ilerlemesine karşı yine podolog kontrolünde önlem alınabilmektedir.
Eklem iltihabı ya da kas ve tendon sorunları gibi bulgularda mutlaka tabip desteğine başvurularak mevcut tablonun klinik değerlendirilmesi yapılmalıdır. Tabip kontrolünde planlanan bir tedavi ile parmak deformasyonlarında risk oluşturan bu faktörlerden kurtulmak mümkündür. İleri yaş söz konusu olduğunda olası şekil zorluklarının ihtimalinin ne yazık ki kaçınılmaz olabileceğini söyleyebiliriz. Bu durumda ağrı, yara ya da nasırlaşma gibi komplikasyonları ortadan kaldırmak için bir podolog kontrolünde bulunmak, sadece podolog kontrolünde uygulanan medikal bakımları tercih etmek konforlu bir yaşamın devamlılığını sağlayabilmektedir.
Çekiç Parmak’ın (Hammer Toe) tedavisi nasıldır?
Her hastalık tablosunda olduğu gibi çekiç parmak ve diğer ayak deformasyonlarında da tablonun mevcut aşaması önemlidir. Podolog kontrolünde ayak deformasyonlarının klinik değerlendirmesi fiziki bir muayene ile sağlanmaktadır. Kimi zaman bu değerlendirmelere tablonun durumuna göre off-loading, yürüme analizleri ya da ayakkabıların kontrolü gibi ek uygulamalar tercih edilebilmektedir.
Erken dönemde fark edilen çoğu tablo doğru ayakkabı kullanımı ya da koruyucu aparat kullanımlarıyla çözüme kavuşabilmektedir. Nitekim bu tabloları erken dönemde fark eden kişi sayısı da klinik kayıtlarda oldukça azdır. Çoğu klinik vakanın ilerlemiş deformasyon tablolarına ulaştığını, hatta ağrı oluşturduğunu görebiliyoruz. Özellikle de diyabetli bireylerde bu tablonun diyabete bağlı ayak yaralarının eşlik etmesiyle güç bir hal aldığı da bir gerçektir. Söz konusu ilerlemiş olan bu vakaların tümünde podolog kontrolünde uygulanan analizlere göre tabanlık ya da aparat destekleri gerekebilmektedir. Yara oluşumlarında ek periyodik yara bakım uygulamaları ve bunun yanı sıra ilerlemiş kemik deformasyonlarında tabip kontrolünde cerrahi uygulamalar da tercih edilebilir.
