Ayağın yapısı 26 kemik ve bu kemiklerin birlerine tutulumuyla oluşturduğu 33 eklem, 19 intrinsik ve 12 ekstrinsik kas yapısı ile kompleks bir yapıdadır. Bu denli karmaşık bir yapıya sahip bir organın sürekli olarak hareket halinde ve baskılara maruz kalmasını göz önüne aldığımızda olası ayak sorunlarını sadece deformasyonlarla kısıtlamamız doğru değildir. Bu yazımızda ayağın eklem sorunlarından olan “kireçlenme“, bilinen diğer adıyla Osteoartrit‘i konu alıyoruz.
Osteoartrit Ayak Nedir?
Kireçlenme (Osteoartrit), eklem kıkırdak yapısının bozulması sonucunda eklemi oluşturan kemik dokusunda deformasyon oluşması ile birlikte eklemlerin normal yapısını bozarak hareket kısıtlılıkları ve ağrılara yol açmasıdır.
Osteoartrit Ayak Oluşumu
Eklemlerde, kıkırdak adı verilen sağlam bir materyal her kemiğin ucunu kaplar. Normal eklemlerde kıkırdak, eklem hareketi için yumuşak, kaygan bir yüzey sağlar ve kemiklerin arasında bir yastıkçık görevi görür. Kireçlenme vakalarında ise kıkırdak yapısı aşınma nedeniyle bozulur. Bu yıpranma da ağrıyla sonuçlanır. Eklemlerde şişme ve eklem hareketlerinde problemler ortaya çıkar.
Osteoartrit, zaman içinde kötüye gittiği için kemikler parçalanabilir ve eklem faresi olarak adlandırılan eklem içinde kemik parçası birikimine neden olabilir. Kemik veya kıkırdak parçaları ufalanarak eklem çevresinde birikebilir. Bu da vücutta bir iltihabi süreç meydana getirir. İltihabi süreçle birlikte bölgede biriken sitokin isimli maddeler ve enzimler kıkırdakta daha fazla hasara yol açar. Kemikler arası sürtünme de daha çok eklem hasarına ve daha fazla ağrıya sebebiyet verir.
Osteoartrit Ayak Belirtileri Nelerdir?
Osteoartrit ayak belirtileri, en sık rastlanan semptomlar ağrı ve sertliktir. Etkilenen eklemler, uzun süreli faaliyetlerden sonra şişebilir. Dinlendikten sonra sertlik ve ağrı sık olarak görülür. Semptomlar genellikle yavaş gelişerek zaman alır. Başlıca semptomlar şunlardır:
- Etkilenen eklem bölgesinde devinim ile azalan eklem sertliği ve hareket kısıtlılığı,
- Etkilenen eklemde devinim esnasında çıtırtı sesi gelmesi,
- Eklem çeperinde hafif şişme,
- Fiziksel aktivite ardından kötüleşen eklem ağrısı,
- Ayak baş parmağının tabanındaki büyük eklemde ağrı ve hassasiyet hissedilir. Ayak bilekleri veya ayak parmaklarında şişlik olabilir.
Osteoartrit Ayak Oluşumundaki Nedenler Nelerdir?
Yaş ilerledikçe Osteoartrit riskinde artış meydana gelir. Kadınlar erkeklere göre kireçlenmeye daha yatkındır. Aşırı kilolu bireylerde eklemlere binen yük arttığı için kireçlenme riski daha yüksektir. Geçmişte spor ya da kaza gibi sebeplerle eklem yaralanması geçiren bireylerde risk artar. Eklemlere tekrarlayıcı zorlamalara neden olan meslek mensuplarında kireçlenme daha sık görülür. Bazı kişiler genetik olarak yatkındırlar. Doğuştan kemik ya da eklem hastalığı ile doğanlarda da kireçlenme riski daha yüksektir.
Osteoartrit Ayak Tanısı Nasıl Konur?
Doktorunuz ve podoloğunuz etkilenen ekleminizi yakından inceleyerek hassasiyet, şişlik veya kızarıklık ve eklemdeki hareket açıklığını kontrol ederek değerlendirebilir. Tabip kontrolünde ayrıca görüntüleme ve laboratuvar testleri de gerek halinde uygulanabilir. Direk grafi ve MRG kullanılan görüntüleme yöntemleridir. Tanı için kan testi ve eklem sıvısı analizi de yapılabilmektedir.
Osteoartrit Ayak Tedavisinde İzlenilebilecek Yollar Nelerdir?
Osteoartrit ayak tedavisinde multidisipliner bir yol izlenmektedir.
- Doktorlar, eklemlerdeki ağrı ve iltihabi durum için ilaç reçete eder,
- Fizik tedavi ile belirtilerin hafiflemesi sağlanabilir,
- Bazı hastalarda cerrahi işlemlere gerek duyulabilir,
- Podologlar tarafından tanıya özel tasarlanmış ortez ve tabanlıklar kullanılabilir,
- Podolog rehberliğinde ortopedik ayakkabılar edilebilir.
